Stulejka (phimosis)

Stulejka – to stan, który charakteryzuje się niemożnością odprowadzenia napletka z żołędzi prącia.

Istnieją dwie postacie kliniczne stulejki: spowodowane przez tzw. „przyklejony” napletek oraz zwężony napletek.

U prawie wszystkich noworodków płci męskiej występuje tzw. stulejka fizjologiczna (pierwotna), którą charakteryzuje „przyklejony” do żołędzi prącia i zwężony napletek uniemożliwiający jego zsunięcie z żołędzi, a czasem nawet uwidocznienie ujścia zewnętrznego cewki moczowej. Jest to stan całkowicie naturalny i nie wymagający leczenia. W przeciągu pierwszych kilku lat życia w wyniku gromadzenia się mastki i złuszczonych nabłonków pomiędzy napletkiem a żołędzia oraz regularnych, fizjologicznych wzwodów, dochodzi do całkowitej separacji napletka od żołędzi i takiego rozciągnięcia napletka, które umożliwi swobodne jego zsunięcie z żołędzi. Po 7 roku życia u ok. 90% chłopców napletek jest całkowicie odprowadzalny.

Dlatego należy unikać prób zsuwania wąskiego napletka szczególnie w początkowym okresie życia dziecka. Oprócz zadawania niepotrzebnego bólu dzieciom takie zabiegi mogą doprowadzićdo wtórnego bliznowacenia napletka na skutek mikrouszkodzeń skóry . Dodatkowo, zsunięcie zwężonego napletka poniżej rowka zażołędnego grozi jego zaklinowaniem w tej pozycji i powstaniem tzw. załupka charakteryzującego się szybko narastającym obrzękiem żołędzi. Stan ten ze względu na potencjalne upośledzenie krążenia wymaga pilnej interwencji.

Jedynie w sporadycznych przypadkach (ok. 1%) do czasu zakończenia dojrzewania płciowego nie dochodzi samoistnie do pełnego poszerzenia napletka. Jednak nawet wtedy najczęściej spotykanym stanem jest lekkie przewężenie napletka utrudniające zsunięcie napletka jedynie w czasie pełnego wzwodu.

Przetrwała pierwotna stulejka w życiu dorosłym utrudni odbywanie satysfakcjonujących stosunków seksualnych, co może być źródłem frustracji i lęków.

„Przyklejony” napletek – charakteryzuje się brakiem separacji blaszki wewnętrznej napletka od żołędzi. Jest to również stan fizjologiczny. Nie jest problemem w żadnym wieku – ulegnie on samoistnemu odklejeniu najpóźniej w okresie dojrzewania lub po rozpoczęciu współżycia (dlatego zwany jest też tradycyjnie „dziewictwem męskim”).

Drugą grupę przypadków stanowią stulejki wtórne. Jest to stan, w którym już odprowadzalny napletek staje się ponownie zwężony. Niesłusznie wiąże się to z zaniechaniem „ćwiczeń” rozciągających napletek lub brakiem higieny. Za wtórną stulejkę odpowiedzialna jest choroba skóry zwana pod nazwą BXO (Balanitis Xerotica Obliterans, liszaj twardzinowy i zanikowy skóry). Choroba, która nie ma wyjaśnionej etiologii prowadzi do postępującego zwężania się napletka i w skrajnych przypadkach może utrudnić oddawanie moczu – mocz oddawany jest z wysiłkiem, strumień jest cienki, a sama mikcja długotrwała. Pomimo, że tę postać najczęściej spotyka się w wieku dorosłym, zdarza się również u dzieci. Stulejka wtórna zwana jest potocznie stulejką bliznowatą. Ze względu na dynamiczny, postępujący charakter choroby i zwykle nieskuteczne leczenie zachowawcze stanowi bezwzględne wskazanie do leczenia operacyjnego polegającego na całkowitym wycięciu zajętej chorobą skóry.

Leczenie

W przypadku braku nawrotowych stanów zapalnych napletka i żołędzi u dzieci z pierwotną, fizjologiczną stulejką nie ma wskazań do podejmowania jakichkolwiek działań przynajmniej do okresu dojrzewania płciowego.

Leczenie zachowawcze:

Wąskie napletki bez cech BXO leczy się stosowaniem miejscowo działających maści lub kremów steroidowych mających za zadanie uelastycznienie skóry napletka z jednocześnie regularnym, delikatnym jego rozciąganiem. Pełną retrakcję można zaobserwować już po 2-3 tygodniach ich stosowania.

Leczenie operacyjne:

Przetrwałe przewężenie napletka nieustępujące po leczeniu zachowawczym lub nabyte na skutek postępującego bliznowacenia (BXO) leczy się operacyjnie.

Obrzezanie (circumcisio). Zabieg polega na tzw. okrężnym wycięciu napletka wokół rowka zażołędnego. Operacja jest nieskomplikowana i obarczona małą ilością powikłań.

Plastyka napletka. W większości przypadków przetrwałej, a także nabytej stulejki, w której proces bliznowacenia jest ograniczony, możliwe jest zachowanie większości napletka. Plastyka napletka polegająca na usunięciu jedynie zwężonego fragmentu napletka w doświadczonych rękach gwarantuje doskonały wynik kosmetyczny i niewielką ilość powikłań.

ZAPAMIĘTAJ:

1. Stulejka u dzieci przed okresem pokwitania nie jest chorobą – to stan fizjologiczny.

2. Wskazaniem bezwzględnym do leczenia stulejki są przypadki objawowe (nawrotowe stany zapalne) i stulejki wtórne.

3. Wskazaniem względnym do leczenia jest wiek dziecka – przed okresem pokwitania leczenie można rozważyć u dziecka w wieku szkolnym.

4. Leczenie zachowawcze posiada skuteczność na poziomie 75-85%

5. Leczenie operacyjne jest wskazane u dzieci ze stulejkami wtórnymi, u których nie ma szans na skuteczność leczenia zachowawczego (BXO) lub w przypadkach nieskutecznego leczenia zachowawczego.